Zoals bij alles wat gaat komen, had ook iedereen in Fryslân een jaar geleden verwachtingen van #LF2018. Uitgebreid: Leeuwarden-Fryslân, Europese Culturele Hoofdstad 2018. Het aardige van zoveel verwachtingen is dat ze enorm verschillen en stoelen op verschillende uitgangspunten, zoals kennis, interesse of gewoon de plek waar je huis staat.

De stemming een jaar geleden was overwegend afwachtend. “Eerst zien, dan geloven” hoorde je de meeste middenstanders denken. “Waarom zo’n beperkte rol voor Friese kunstenaars?” was een veelgehoorde opmerking in cultuurkringen. Om over de scepsis van de kritische regionale media maar te zwijgen: worden die vele miljoenen wel goed besteed?

Kortom: in de Mienskip geen hoge verwachtingen.

En ik? Vanaf het moment dat gedeputeerde Jannewietske de Vries in 2009 aankondigde dat (toen nog) Fryslân zich kandidaat stelde voor de titel was ik enthousiast.

In de eerste plaats omdat ik cultuur (en specifiek kunst) van onschatbare waarde vind voor onze samenleving.

In de tweede plaats omdat het een toonbeeld van ambitie was: verder reiken dan wat in deze regio als gewoon wordt ervaren.

Ten derde omdat die ambitie de stimulans kan zijn voor nieuw elan: nieuwe plannen maken en nieuwe kansen zien om aantrekkelijk te blijven voor komende generaties

Ten vierde omdat vreemde ogen (Europa) dwingen het beste van jezelf te geven om zodoende meer zelfvertrouwen te creëren.

Ten vijfde, zesde, zevende... Redenen te over. Maar wat betekende dat voor mijn verwachtingen?

Mijn hoop is altijd groter dan mijn verwachting. Hoge verwachtingen leiden tot grote teleurstellingen. Tot frustratie. En die wil ik zo weinig mogelijk. Toch stel ik hoge eisen aan alles wat me lief is. Van mens tot zaak. Hoge eisen aan het oprechte streven naar het beste en het meest menselijke. In dat geval raak ik niet snel teleurgesteld over het resultaat. 

Met die houding ben ik altijd een positief kritisch volger van #LF2018 geweest. En waar op mijn pad: bezoeker, deelnemer en ondernemer. Ik maakte de worsteling van de organisatie van redelijk dichtbij mee, maar had geen enkele reden om aan de oprechtheid van mensen te twijfelen. Ik vond dat het WHY/HOW/WHAT van #LF2018 in de aanloop erg matig werd verkocht waardoor draagvlak bij bevolking en financiën uit het bedrijfsleven onder de maat bleef. En waar ik als Leeuwarder het idee had dat #LF2018 iets met de stad deed (alleen al infrastructureel), ontbrak dit mijns inziens in de provincie. En dan het programma zelf: prachtig, afwisselend, maar ook artistiek veilig. Zonder voorstelling waarover je je boos moet maken.

En toch: enthousiast. Omdat bovenstaande redenen uiteindelijk onder 1 noemer zijn te vatten: ONCE IN A LIFETIME.

Meestal komt zo’n besef pas achteraf. Over tien jaar zeggen ze hier “Weet je toen nog van die Reuzen?” of “Wat waren er toen veel bezwaren tegen die fonteinen” of “Fossielvrij Fryslân leek toen nog een illusie” of “Die Kening fan’e Greide heeft toen wel iets in beweging gezet”. Het is een kleine greep. Want wat de verwachtingen ook waren, er gebeurde hier in 2018 ontzettend veel moois waar over 10 jaar nog met trots op kan worden teruggekeken.

Iets in beweging zetten. Dat is wat je hoopt. Ook al is hetgeen dat in beweging moet komen lastig onder 1 concrete noemer te brengen. En dat is natuurlijk een manco: waar economische zaken zich makkelijk in cijfers laten vertalen lukt dat bij het wezen van cultuur veel moeilijker. Zelfvertrouwen. Inspiratie. Dromen. Zeg dat maar eens in cijfers. En toch. Beweging. Dat is wat ik hoop voor de komende jaren.

Maar in eerste instantie verwacht ik een kleine (morele) terugslag, een proces van ontwenning, we staan minder in de belangstelling en een gezamenlijk doel is weggevallen. Is niet erg. Bovendien: de bezoekersaantallen zullen groter zijn dan in de jaren voor 2018. 

En als vervolgens, met name door nieuwe generaties, het gevoel wordt opgepikt dat hier veel mogelijk is en dat hieruit initiatieven voortvloeien die vervolgens de ruimte krijgen zich te ontwikkelen waardoor Kunst & Cultuur samen met Water en Melk de stevige basis vormt voor een echte levendige, gezonde, ambitieuze en gelukkige Iepen Mienskip, dan wordt LF2018 meer dan het prachtige jaar dat we achter de rug hebben. Dan voldoet het aan die hoge doelstelling dat een behoudende regio waar mensen overwegend gelukkig zijn toch gaat inzien dat bewegen beter is dan stilstaan.

Maar voordat al die ideeën en plannen weer verwateren in het aloude ieder-voor-zich moet er, hoe cliché ook, die bekende stip op de horizon worden gezet. Er moet urgentie worden gevoeld. Desnoods gecreëerd. Dus moet er een momentum komen waar iedereen naar toe wil werken. Dat ons dwingt elkaar op te zoeken. In Fryslân. Over de grenzen. Dat moet het nieuwe LF2018 worden.

Wie daar de goede formule voor weet te vinden en de juiste snaar weet te raken mag zich van mij voor eeuwig Koning Van Friesland noemen. En voor de goede orde: ik denk graag mee!

In onscherpte van de ochtendherfst
Roept wolkgebrom een verwaaide naam
Hier hangt de vroege tegenwind
Haar scheve regendraden voor het raam

Dertig spetterstappen richting steeg

Waar onder het vermolmde deurenhout

Riviertjes uit pijpen worden voortgeplast

En sleutels weigeren door het ijzerkou.

Voor gele huilmuur wacht de zware fiets

Haar bruine zadel moet handmatig droog

Zuchten en buigen naar het achterlicht

Dat niet meer werkt zo op het eerste oog

Trappen over het okerbladenpad naar

Naderende lichten die het zicht ontnemen

Met broekspijpen die steeds strakker plakken

Terwijl schimmige voetgangers voorrang claimen

De rem schreeuwt aan het einde van de tocht

Kondigt zo de schuiver aan van achterwiel

Twee voeten reiken naar de grijze stenen stoep

Hijgende herkenning doorspoelt de najaarsziel.

Banken willen graag dat klanten hun hypotheek aflossen. Daar zijn goede redenen voor. Zoals ze ooit goede redenen hadden om honderdduizenden een aflossingsvrije hypotheek aan te smeren.

Tijden veranderen. Inclusief het denken over hypotheken. Aflossen dus. Bijvoorbeeld omdat je dan, net als vroeger, aan het eind van de hypotheekperiode gewoon in je huis kan blijven wonen.

Dus voeren de banken gezamenlijk campagne.

Helaas wordt hun imago niet gekenmerkt door integriteit en betrouwbaarheid. De werkelijkheid haalt de fraaiverpakte boodschap meestal in.

Want wie gelooft de Unesco-profilering van de 'Libor'-Rabo: ‘Growing A Better World Together’?

En wie gelooft de ING na die boete van € 775 miljoen vanwege Oogjedicht Bij Witwaspraktijken?

Wie gelooft een instituut dat met ‘aflossingsvrij’ veel meer vrijheid suggereerde dan de schuldenlast kon dragen?

Je zou dus denken dat deze nieuwe, overkoepelende campagne vooral ‘geloofwaardig’ moet zijn. Dat de banken een eerlijk en serieus verhaal vertellen waarin ook een ‘mea culpa’ doorklinkt. Zeg maar: maatschappelijke verantwoordelijkheid als een vorm van terugbetalen voor het overeind houden 10 jaar geleden. Dat hebben wij in ons land met elkaar betaald.

En dan bedenk je:  AFLOSSINGSBLIJ.

Woordspeling. Nou vooruit. Snijdt een beetje hout. Zegt in marketingeenvoud waartoe het aflossen uiteindelijk kan leiden. En geeft de mogelijkheid om uit te leggen waarom en hoe.

Maar die verwachte blijheid wordt op website en tv verbeeld door een aantal aflossingsblije klanten. Doelgroepdoorsnee. De een nog blijer dan de ander. Blijkbaar is hun hypotheek gisteren afgelost.

Hier wreekt zich de woordgrap. Die mensen zijn helemaal niet aflossingsblij. Die zijn reclameblij. Ongeloofwaardig. Net als de banken.

Dus aflossingsblij? Mocht het willen. Want het is al lastig genoeg om AFLOSSINGS-BIJ te zijn.

Wat waren wij in Leeuwarden een paar jaar geleden trots op de Oosterstraten. Aktieve ondernemers. Mooi, verscheiden aanbod. Veel bezoekers. Kandidaat Leukste Winkelstraat van NL.

En dat ondanks de noodzakelijke, maar hinderlijk langdurige aanleg in de straat van de parkeergarage voor personeel van de Provincie Fryslan.

In het komend najaar van LF2018 is het zelfs een voorbeeldstraat: Empowerment in de Mienskip (met de E van Eritrea).

Maar wie anno 2018 door de Nieuwe Oosterstraat loopt, wordt ook een beetje droevig. Groenteboer weg. Friese winkeltje weg. Leegstand neemt toe. Kortom: Gaten In De Oosterstraten. En de aktieve vrolijkheid van veel ondernemers lijkt er omgeslagen in stille zorg: Hoofd Boven Water.

Nu kun je natuurlijk stellen dat een straat die in de periferie van het winkelcentrum ligt, het altijd lastig heeft. En dat markt & ondernemerschap het succes en falen maar moeten bepalen.

Maar je kunt ook kijken wat er achter die winkelruiten aan de hand is. Mooi onderwerp voor een journalist. Of project voor studenten Economie of Communicatie van NHL/Stenden: wekelijkse vlog Oosterstraten In De Gaten.

En soms helpt een sleutelgat. 

Want als de Provincie de parkeeruitgang op de Tweebaksmarkt dicht doet, zorgen de winkeliers er wel voor dat ambtenaren en bezoekers van het Provinsjehus met een broodje, visje of kadootje de ingang van de P in de Nieuwe Oosterstraat binnenstappen.

We gaan ons gedragen naar de aard van het medium. Die gedachte schoot door mijn hoofd toen ik me al zappend ergerde aan het tv-aanbod.

‘Er is weer niets op de tv” zong Doe Maar ooit. Inderdaad: veel bagger. En dat terwijl de kijkcijfers heilig zijn. Conclusie: bagger trekt meer kijkers dan programma’s die met liefde en aandacht worden gemaakt. 

De opgefokte camerageilheid van onze Gordons, Jolings en Patties brengt meer geld in het laadje dan Echt & Eerlijk. En zoals wij kijkers ongemerkt een zak chips kunnen leegvreten op de bank, consumeren wij die tv-gemaaktheid als een nieuwe werkelijkheid.

Dit geldt voor social media net zo. Toen Twitter nog een jong medium was, waren de Tweeps een soort familie die elkaar met speelsheid en nieuwsgierigheid vonden in de openheid van Het Nieuwe.

Maar inmiddels is Twitter vooral het medium van de Ongepolijste Mening, trollenlegers en een narcist die vanuit het Witte Huis de Wereldmacho kan uithangen. En de invloed van dit Twittergeweld is vele malen groter dan de speelsheid van de early adapters.

“Het stond op Facebook dus is het waar.” Ik moest er om lachen toen ik het iemand een poos geleden hoorde zeggen. De nieuwe werkelijkheid die Facebook creeert, wordt als de waarheid gezien. Ik vind er wat van.

Maar misschien is het met media net als met alcohol. “Stevig Gebruik” haalt niet zozeer de dieper liggende emoties naar boven, maar creeert ze.

En in dat geval halen TV, Twitter en Facebook niet de bagger van ons brein naar boven, maar creeert het bagger. Je gaat je naar het medium gedragen en verliest wie je zelf bent.

Het wordt dus weer tijd voor een goed boek. Of deel zoveel van Homeland..

Vorig seizoen kon geen enkele club degraderen uit de Jupiler League. Voor niet ingewijden: dat is in het betaald voetbal de vroegere Eerste Divisie. 

Eigenlijk had die Eerste Divisie ‘’Tweede Divisie’ moeten heten, want van de 2 betaalde divisies in NL is het de tweede in rang. De eerste heet ‘Eredivisie’. En gevoelsmatig zou het gat tussen Eredivisie en Tweede Divisie te groot worden vond men in de tijd dat werd nagedacht over de merknaam.

Eerste Divisie dus. Maar met de toenemende commercialisering werd de naam een uithangbord. Zo werd het in 1990 Toto Divisie. Vervolgens Gouden Gids Divisie (2001). Tot deze zomer Jupiler League (2006). En sinds kort betaalt Keukenkampioen zo’n 1 miljoen per jaar voor De Keuken Kampioen Divisie.

Over degradatie gesproken.

Afgelopen weekend ging ik naar een wedstrijd in de Keuken Kampioen Divisie: Cambuur-RKC. En ja, de boarding rond het veld lichtte regelmatig op met het logo van de nieuwe sponsor. Mijn medesupporters gniffelden. Maar het lachen werd bulderen toen de sponsor met een vervolgbord ging uitleggen wat zijn naam betekent: Kampioen In Keukens!

Kijk, dat Keukenkampioen zich een goedkope merknaam aanmeet waarmee het zijn handel verkoopt: prima. Dat het met zijn boarding bewijst dat hij voetbalpubliek dom vindt: ach... Maar dat een voetbaldivisie met prachtige merken als Sparta, Twente, Go Ahead, Roda en Cambuur zich voor een schijntje aankleedt met zo’n derderangs merknaam is echt stuitend.

Dus ik dacht: als Wesley Sneijder nog een paar jaar in de woestijn blijft voetballen, is er vast wel een miljoentje over voor het Goede Doel.

De Wesley Divisie. Dat klinkt!